Od niemal 30 lat kosztorysanci w Polsce maja dostęp do rozwiązań informatycznych, które wspomagają proces wyceny robót budowlanych. Pierwsze programy do kosztorysowania pojawiły się jeszcze pod koniec lat 80-tych i były prawdziwą rewolucją w branży. Czy ktoś potrafi dziś sobie wyobrazić wyliczanie wartości inwestycji przy pomocy kalkulatora i zapisywanie danych w sposób ręczny? Koszmar… – na szczęście dziś programy do kosztorysowania takie jak Norma PRO, Zuzia czy KOMA usprawniają pracę w sposób o jakim nie śniło się kosztorysantom w latach 70-tych.

Jaka jest główna zaleta programów kosztorysowych? Przede wszystkim działają one jako kalkulator pozwalając błyskawicznie wyliczać nawet najbardziej skomplikowane wyliczenia kosztów. Należy pamiętać, że wartość kosztorysu budowlanego inwestorskiego musi być wyliczona wg ustalonych metod, które wskazują kolejność i moment kalkulowania kosztów bezpośrednich czy narzutów. Wystarczy drobne odstępstwo chociażby w momencie zaokrąglenia wielkości przedmiarów, by pojawiły się groszowe różnice w ostatecznej kalkulacji. Program kosztorysowy wszystkie reguły zaokrągleń wartości i wyliczania kosztów bierze na siebie, a kosztorysant musi tylko wprowadzić ilości robót i cenę jednostkową lub koszty jej składników.

Kolejna zaleta wykorzystywania programów do kosztorysowania to dostęp do elektronicznej bazy katalogów nakładów rzeczowych, czyli wydawnictw, będących podstawą wyceny robót różnych branż. Katalogi nakładów rzeczowych zawierają wiele przydatnych informacji m.in. dotyczących przedmiarowania robót, sposobów ich wykonania, ale przede wszystkim zawierają normy pracy ludzi, sprzętów i zużycia materiałów. Jeśli chcę się dowiedzieć ile czasu potrzeba do wymurowania ściany, ile cegieł trzeba będzie kupić, a ile zaprawy to katalog jest nieocenionym źródłem wiedzy. W programie do kosztorysów Norma PRO baza katalogowa zawiera niemal 400 wydawnictw, z których każde jest poświęcone normom pracy dla różnych branż i technologii. Warto wiedzieć, że programy kosztorysowe dostępne na rynku dysponują zbliżonymi bazami tzn. że popularny katalog dotyczący robót ziemnych 2-01 jest dostępny zarówno w Normie, Zuzi czy KOMIE. Ale każdy program dysponuje też własnym zestawem katalogów, które są niedostępne w konkurencyjnych programach, warto zatem sprawdzić na stronie producenta listę katalogów dostępnych w danym programie.

Wyceniając kosztorysy zazwyczaj użytkownik opiera się na cennikach dostępnych na rynku lub na cennikach własnych, firmowych. Automatyczna wycena pozycji kosztorysowych to kolejna funkcja oprogramowania kosztorysowego, która ułatwiła proces przygotowania kalkulacji. Na rynku dostępne są cenniki cen średnich jednostkowych i cenniki nakładów robocizny, materiałów i sprzętów, które można wykorzystywać do pracy z dokumentami kosztorysowymi. Bazy cen jednostkowych służą do kalkulacji uproszczonych i są szczególnie lubiane przez inwestorów robót – pozwalają one szybko dokonać wyceny nawet najbardziej skomplikowanej inwestycji. Natomiast cenniki RMS umożliwiają samodzielne policzenie ceny jednostkowej, w oparciu o stawki robocizny, materiałów, sprzętów i narzutów. Szczegółowa kalkulacja ceny jednostkowej jest stosowana, głównie w firmach wykonawczych, które przygotowują oferty i nie mogą bazować na cenach jednostkowych średnich.

Programy do kosztorysowania pozwalają na wczytanie elektronicznego cennika i automatyczne przeprowadzenie procesu wyceny. Najpopularniejsze cenniki to Sekocenbud, Intercenbud, OrgBud, ale dostępne są też konkurencyjne bazy cen.